Hardingsjela

Saman med ei handfull kameratar. Meininga var å gå Hallingskarvet på langs, men det var uråd, det måtte sjølv dei erkjenna. I staden gjekk dei ved foten av Skarvet.

Over 30 sekundmeter vind målte dei, og heile turen mellom Finse og Haugastøl gjekk dei i tau.

Ein av pulkane letta og fauk av garde i eit vindkast, men orkanen som raserte hus, stengde bruer og sende halve handelsflåten innaskjers, stoppa ikkje Arne-Kristian og hans følgje.

– Heldigvis var det medvind, seier Arne-Kristian tørt.

Han går ikkje av vegen for litt motvind heller. Eller motbakke. I dei seigaste kneikane har han gjort sine viktigaste erfaringar. I det villaste vêret har han hatt sine mest verdfulle stunder. I smerte har han vunne sine finaste sigrar. Han har Vestlandet i seg.

Alt vêret, alle bakkane, alle urene. Rennande vatn og stivfrose høgfjell. Stup og hamrar, men også milde flyer. Raudt skjegg rammar inn det barske, skarpskore fjeset. To tindrande blå auge speglar sjela og eit grunnleggjande positivt livssyn.

Han kjem deg i møte som ein av karane frå Vemork, 1,91 meter høg, rank og atletisk, stødig som Torefjellet der bak i skodda. Du kjenner det med det same, at, jau, han er ein av dei du ville hatt med deg i krigen.

No er det ikkje krig han rustar seg for, berre livet, det aktive livet. Arne-Kristian er ein fredsæl mann. Barsk og omsorgsfull på ei og same tid. Han trivst best når noko skjer, og han sit ikkje på rumpa og ventar på andre sine påfunn. Han boblar av idear og skaparkraft, og han nøyer seg ikkje med prat. Han er ein som får ting gjort. Ein kolossal arbeidskapasitet, seier dei som kjenner han.

– Det finst enormt mange pratmakarar. Eg trur ikkje eg er ein av dei. Dei beste idéhavarane er dei som set ideane ut i livet, og eg elskar den fasen når idé går over i handling, når du passerer det punktet der det ikkje er nokon veg tilbake. The point of no return. Det er ei fantastisk kjensle når noko materialiserer seg, seier Arne-Kristian. 

Difor har han alltid noko på gang. Nett no er det to fjellskiløp som skal sjå dagens lys. Det første skal gjennomførast palmehelga, 28. mars. 54 kilometer langt, med start på Sjusete i liene over heimbygda Øystese, til Voss. Det andre, 44 km langt, går 1. mai frå Finse til Geilo, opppom Hallingskarvet. Interesserte må søka om å delta, for å sikra at dei som kjem til start, er rusta for det som fort kan bli ei krevjande oppleving. Initativtakaren trur Hardinglaup kjem til å bli eit hardkjør med «nokre av dei råaste beista». Fleire Norseman-deltakarar, ultraløparar og triatloneliten har meldt sin ankomst.

LES OGSÅ: Den nye styrkeprøven

– Det kan sjølvsagt bli sol og høg himmel, men dei vi slepp av garde må vera rigga for drittvêr og null sikt, seier han, som i sine aller mest frimodige stunder kan vera freidig nok til å meina at det er ei ny idrettsgrein han er i ferd med å sjøsetja.

Han skal ikkje sjølv delta, men har gått opp traseane fleire gonger. Seinare i år ventar endå eit par nyvinningar av det fysiske slaget. Ultraløpet Fyksesundet rundt er ein gammal idé. Men for første gong blir det gjennomført i år, 1. august. Den same månaden skipar han til Hardangermarsjen, der målet er å følgja den beste traseen langsmed kommunegrensene til dei sju kommunane i Hardanger (Kvam, Granvin, Ulvik, Eidfjord, Ullensvang, Odda og Jondal).

Erfaring frå gjennomføring av store arrangement har han med seg frå DNT. I fleire år var han leiar ved aktivitetsavdelinga i Bergen og Hordaland Turlag, og i år er han innleigd att for å førebu og leia avviklinga av 7-fjellsturen med rundt 8000 deltakarar.

«Eg trur den viktigaste tilflyttingsgeneratoren er aktivitetar. Eg trur kule folk vil bu der det skjer kule ting. Så enkelt. Fjellskiløp er ein del av dette.»

Å skapa liv og engasjement i bygdene. Det er grunnleggjande sett Arne-Kristian Glück-Teigland sitt prosjekt. Det går som ein raud tråd i alt han gjer og har gjort. Som mangeårig festivalsjef for Bygdalarm og som seljar av Hardanger-lam før det. Og no, som sjølvstendig næringsdrivande med base på bygdemuseet i Øystese.

– Eg trur den viktigaste tilflyttingsgeneratoren er aktivitetar. Eg trur kule folk vil bu der det skjer kule ting. Så enkelt. Fjellskiløp er ein del av dette.

Interessa for friluftslivet kom med faren. Arne-Kristian hugsar seige søndagsturar på Manfjellet, og lyse sommardagar på stølen i Kjerringadalen. Men framfor alt hugsar han faren sine oransje vernestøvlar. Dei tente som fjellstøvlar like fram til 1996. Då fylte han 50 og fekk sine første verkelege fjellstøvlar.

– Det var ikkje noko jåleri. Det var 80-talsfriluftsliv i si puraste form, utan fokus på utstyr. Det var om å gjera å koma seg opp og ha det enkelt. Oransje vernestøvlar og dongeribukse, seier han.

Han legg hendene bak nakken og kneggar av eit uutsletteleg minne.

Sjølv går han ikkje av vegen for å fjolla seg, og endå om bygda er hans kjepphest, og Hardanger hans hjartebarn, nyt han også å bu i byen.

– Eg kan gjerne jåla meg med ei bukse til 1500 kroner, eller ny frisyre til oppunder tusen, og det er vel ikkje utan grunn at søster mi kallar meg for jålebonden. Men aller kjekkast har eg det når eg får drive med ved. Saga og kløyva og stabla. Det er den ultimate form for fysisk fostring, seier veslebroren.

Han er i ein eller annan form for aktivitet nesten dagleg, og kjenner seg i betre fysisk form enn nokon gong tidlegare i livet. 

– Kunne du vore toppidrettsutøvar?

– Nei.

Svaret er kontant.

– Det hadde krevd av meg ein egoisme som eg ikkje kunne stått inne for. Eg ville ikkje likt meg sjølv.

Når ein har hatt det vondt nokre gonger, blir innslagspunktet for å ha det godt tilsvarande lågare.

Arne-Kristian var berre 19 då han vart far. Det førte til at han fekk sin eigen aksjonsradius kraftig redusert. Den unge mannen som hadde sett fram til å ha det vondt i militæret ein plass i Nord-Noreg, vart i staden sitjande fysisk inaktiv inne i ein fjellhall i Bergen.

Etter militærtenesta sette han mykje inn på å gjera sonen Isak til ein ekte fjellmann. Ein gong skulle han ha han med seg på vårskitur til Skavlabu i Stølsheimen, men ei fonn stengde anleggsvegen mykje lågare i terrenget enn Arne-Kristian hadde tenkt.

Turen vart med eitt mykje lenger enn planen var. Far og son var ikkje komne meir enn 20 meter av garde då tiåringen sette seg beint nede og ytra følgjande visdomsord medan tårene rann:

«Du må jo skjøna det, pappa, at eg er berre eit barn!»

– Det var ord som sokk i ein far. Dei gjorde inntrykk, og med eitt såg eg situasjonen frå hans ståstad. Vi ga kvarandre ein god klem, pakka bilen og fór heim att til Mesternes Mester, fortel Arne-Kristian.

Han kjem frå gard. Garden ligg fem kilometer frå Øystese sentrum. Det var sentrum og periferi på makronivå, og sjølv i den aksen fanst det klare forskjellar før. I periferien hadde dei fjellski, i sentrum gjekk dei på langrenn i oppkøyrde spor. I periferien var det hardrock dei spelte, i sentrum disco.

– Det var ikkje påtatt eller tilgjort. Det var ikkje noko vi gjorde for å hevda oss. Vi var berre oss sjølve, seier Arne-Kristian.

Seg sjølv er han framleis. Kantete og upolert, ru og uforderva. Som ei vindskeiv furu. Som ein bekk i vårløysinga. Som ei fjellside som knapt let seg kliva. Han likar motstand, og helst vil han gå sine eigne vegar, gjerne der ingen andre ville finna på å gå. Han nyt den sjølvpåførte smerta som røffe turar i krevjande terreng stundom utset ein for. Fordi det er så godt etterpå, men mest fordi det byggjer karakter.

– Når ein har hatt det vondt nokre gonger, blir innslagspunktet for å ha det godt tilsvarande lågare. Eg prøver i livet mitt heller å tenkja på at eg har det godt når eg har det godt, enn å tenkja på at eg har det vondt når eg har det vondt, filosoferer han.

For eit år sidan gjekk han og fem andre karar 300 kilometer på ski frå Maurseth til Frognerseteren i samband med Grunnlovsjubileet.

Under mottoet «liding fører fram» drog dei 40-kilos pulkar over fjellet og langs vegane like fram til hovudstaden, der Hardanger-krafta var gjennomgangstema i ulike arrangement.

– Det var noko som vart kveikt i meg tidleg. På tur med far og mor i bratt vestlandsterreng, der ingenting kjem gratis. Det var tungt, og det var bale, og sidan har eg likt å ha det bale. Som far min brukar å seie: «Det går an å gå på tur utan å ha det moro», ler Arne-Kristian.

Aller mest skilsetjande i oppveksten var likevel tida i speidaren, og typisk nok handlar ikkje det sterkaste minnet om steikjande sol eller kos rundt leirbålet. Arne-Kristian hugsar aller best speidarleiren i Asker i 1993, det året det var så vått. Elva gjennom teltet, gjennomblaute soveposar, nattorientering i ausande regnvêr, patruljeassistenten som skalv og grein av kulde og utmatting.

– Det var kult at HMS-krava ikkje var strengare, seier Arne-Kristian.

Han gjer ting skikkeleg når han først set i gang. Som då kjærleiken traff han på Litlos i 2012. Men alt før ho hadde møtt han, hadde Kristin Glück frå Geilo bestilt tur til Bali. Dei nyforelska tok farvel, men lite visste Kristin kva Arne- Kristian hadde pønska ut. Han reiste like godt til Bali, han óg.

– Det vart ei uannonsert friarferd, og det var ikkje fritt for at ho kvakk til då eg plutseleg stod der. Men ho svarte ja. Dette var hausten 2012. 18. mai 2013 gifta vi oss.

Sjølvsagt med stil, det også. Færing og ro-karar. Tvers over bukta mellom kyrkja og bygdemuseet. Ei brudeferd i Hardanger.

Arne-Kristian Glück-Teigland har oppfylt mange av sine draumar, men han har ikkje lest sin stabel med pollitteratur utan å bli biten av den ultimate draumen. Å gå på ski til Sydpolen.

– Ikkje så mange har gått den turen, og eg veit ikkje om nokon vestlendingar som har gjort det. Det spørst om eg ikkje må gjera det før eg døyr. Eg har enormt lyst. Livet er for kort til ikkje å følgja sine draumar, seier han. 

Les også

Honnørmarsj for Dronning Sonja

Målet var å gå på ski fra Hardanger til Slottsplassen i Oslo for å overrekke en invitasjon til Dronningen. Her er filmen om den legendariske turen.