– Mate de Coca! Mate de Coca! Nokon bankar lett på teltduken, og ei hand strekker seg inn teltpningen med eit krus rykande varm te. Klokka er 04.45 om morgonen, og vi ligg i soveposane våre 3912 meter over havet i dei peruanske andesfjella. Kokken er satt på jobben med å få oss opp før sola for å starte på den andre etappen på ein femdagars tur mot Machu Picchu.
Vi går Salkantay-ruta, den mindre kjende veslebroren til Inca Trail. Denne turen tek deg høgre opp i Andesfjella, kostar omlag halvparten av prisen, og gir deg litt færre naboar på stien. Muldyr ber oppakkinga vår dei 60 kilometerane vi skal gå, ein lokal kokk ordnar peruanske spesialitetar for svoltne kroppar, og guiden vår Rolando fortel om planter og legender på vegen medan kinna bular ut av cocablada han tygg på. Målet er Machu Picchu, byen som var det heilage sentrum i dei store Inka-riket 1400-talet.
Vi tek imot krusa med coca-te kokken sender inn gjennom glipa på teltduken. Coca-te kan fikse alt frå høgdesjuke til fordøyinga meiner peruanerane, så vi drikk teen vår, gnikar søvnen ut av auga og kravlar ut i den kalde fjellufta.
Mot toppen på høge helar. Coca-teen og kokken gjer jobben sin, og i grålysninga sneglar selskapet vårt seg oppover den frodige dalen. Vi er i overkant av ti personar i gruppa, frå omtrent like mange nasjonar. Erfaringen med å gå på tur er også like sprikande, skotøyet likeså. Ein amerikansk professor i følget har ikkje lest pakkelista skikkeleg, og har teke på seg støvlettar med 7 centimeter helar. Ho vaglar gjennom den frodige dalen der hestar, kyr og lamaar beitar, men held følge. Ein flokk muldyr galopperer forbi oss med ei godt vaksen dame halsande bak. Vi smiler buenos dias, god morgon, og kjenner oss litt flaue som allereie er andpustne etter den første motbakken medan ho er frisk som ein motbakkeløpar frå Romsdalen.
Les også: Den store guiden til Rallarvegen
Duskeregnet blir tyngre etterkvart som vi stig, og skodda heng tungt nedover toppane. Av og til stikk dei spisse tindane fram for å ta eit overblikk over desse tvilsomme utlendingane, før dei gøymer seg att i det kvite.
«Jo lenger opp vi kjem, dess tyngre blir det å puste.»
IMG_3999_nett
BÆREHJELP: Muldur ber oppakning, mat og campingutstyr over Salkantay-passet på 4700 moh. Foto: Sigrid Skjerdal
Jo lenger opp vi kjem, dess tyngre blir det å puste. Finske Arì syng ein kjærleikssong frå 60-talet på morsmålet for å motivere oss, men må gi opp etter første verset. Vi går sakte, sakte, men i den tynne lufta treng lungene all sin kapasitet til å ta opp oksygen. Det er ei heilt ny kjensle, at kroppen brukar så mykje energi på kvar vesle rørsle. Vi skal gjennom Salkantay-passet på 4700 meter. Tenk på dei som klatrar heilt til topps av det hellige Salkantay-fjellet, der kan det ikkje vere mykje å puste i, tenker eg.
Alle kjem seg over passet, til og med ho med høge helar. Dei har fungert som helløftarar på ski i motbakken.
– Ikkje bekymre dykk for at vi er treige, no skal vi jo nedover, seier mannen hennar med kraftig indisk-engelsk aksent.
Frå høgfjell, regn og vind som bit i kjakane, går vi ned gjennom frodig skog og fargerike blomar. Bak oss kikkar dei snødekka toppane fram som for å seie ha det så bra, og takk for besøket. Solastrålane presser seg gjennom i nokre blå gliper på himmelen, og når vi er framme ved camp nummer to på, Chawllay, på 2300 meter er fjellbuksene tørre att.
LOKAL SJARMØR: Vesle Daniel heng i tørkle medan mor lagar lunsj til svoltne turistar. Foto: Sigrid Skjerdal
– Dei har øl! Ropar førstemann.
– Hæ? Dei har øl! kjem ekkoet frå nestemann.
Tre og ein halv time etterpå kjem professoren med høge helar og mannen hennar fram til campen, saman med guiden. Ho har spydd, banna og nesten segna om på vegen.
– Eg skal aldri gå igjen, annonserer ho, og haltar seg til teltet og soveposen.
– Dette kjem eg til å betale for resten av mitt liv, sukkar mannen hennar. Så bestiller han ein liter øl og flirer godt.
Les også: Høyt i India
Hellige fjell. For inkaane var fjella hellige. Spesielt Salkantay-fjellet som med sine 6271 meter ruvar over dei andre fjella i Cuzco-regionen var viktig for menneska som budde i området. Inkaane hadde ferdselsårene sine her. Stiane og dei hellelagte vegane danna eit stort nettverk mellom landsbyane og hellige plassar som Machu Picchu. Vil du på langtur kan du gå i vekesvis i dette området. Til dømes den kjende Vilcabamba-runden som ender opp i dei meir utilgjengelige og mindre kjende ruinane av Choquequirao, byen der inkaane holdt sin siste skanse mot spanjolane.
I Cusco, som er hovudstaden i regionen, kan du finne uendeleg med turoperaturørar som kan ta deg med på korte eller lengre turar i inkaane sitt land. Då får du luksusen av muldyr som ber oppakninga di, lokal guide, samt god, peruansk mat til frukost, middag og lunsj kvar dag.
Mange tek også teltet i ryggsekken og tek turen på eiga hand. Små campingområder, kioskar og offentelege toalett langs ruta gjer at ein fint kan finne vegen sjølv, utan lokal guide. Sjansen for godt og tørt vêr er best i den tørre tida frå mai til september. Vi var i tidligaste laget, då regntida bestemte seg for å ha ein siste innspurt i slutten av april.
IMG_4083_nett
LIVET I FJELLET: Salkantay-turen går gjennom små landsbyar og forbi bratte gardar i Andes-fjella. Foto: Line Hårklau
Forsinka regntid. Det er noko rart med været i år, fortel Rolando.
– Vanlegvis regnar det som verst i mars. I år har alt komme i april, så difor er stien vi eigentleg skal gå på stengt.
Slik endar vi opp med å følge grusvegen på andre sida av dalen dei 22 kilometerane vi skal gå denne dagen. Sola har meldt sin ankomst med full styrke, og sveitten renn medan vi går langs dei tørre grusvegane. Der ingen skulle tru at nokon kunne bu får ei heilt ny meining. Her lever folk liva sine i dei bratte dalsidene. Vi møter på gamle damer med svære bører i tørkle på ryggen, og små ungar på veg til skulen. Det som er vår store vandring til Machu Picchu, er deira kvardag. Dei lokale her snakkar Quechua, språket til inkaane, i tillegg til spansk. Mange av dei er bønder, og kunnskapen deira om den lokale naturen og plantene har gått i arv frå generasjon til generasjon.
– Dette er mynte. Og dette er ei bønne. Den må kokast, så kan den etast. Hvis ikkje er den giftig, fortel Rolando og peikar ut planter i vegkanten.
Han ausar ut frå sin vide kunnskap om den lokale floraen. Alt frå vill ingefær til planta banatre finn han fram, og vi får smake på alt.
– Men denne bør de ikkje smake på, gliser Rolando lurt og held opp ein kvit, trompetforma blome.
– Denne brukte inkaane for å få hallusinerande opplevingar. Ein gong hadde eg nokre turistar som absolutt ville prøve det. Dei drakk kanskje tre koppar kvar. Det vanlege hos inkaane var kanskje ein liten kopp. Turistane ravar vel rundt på plazaen i Cusco enda.
Les også: Slik tar du vare på teltet ditt
Spøk eller alvor, vi går ein liten sirkel rundt den vakre, kvite blomen og tek heller to av dei saftige grenadinene på neste stopp.
ISBAD: Humuntay-innsjøen ligg 4200 moh. blant spisse tindar og brear. Smeltevatnet frå breane gjev innsjøen den sterke turkise fargen. Og ikkje minst gjer det tilhøva perfekte for isbading! Foto: Sigrid Skjerdal.
Regnet viser krefter
Skyene blir mørkare igjen, og det byrjar atter ein gong å dryppe. Lenger framme har tetegruppa stoppa opp, dei diskuterer oppglødd. Ei støvsky ligg over vegen.
– Det har gått eit ras. I løpet av den siste timen, melder Rolando.
Raset er om lag 20 meter breidt, og går heilt ned til elvebreidden. Her og der kjem framleis småstein trillande ned. Etter litt diskusjon fram og tilbake bestemmervi oss for å gå ein og ein ned til elvebreidden, springe forbi munningen til raset, og klatre opp att på vegen på den andre sida. Det er bratt ned og seinane er lause og glatte. Stadig kikkar vi opp der raset har kome frå, kjem dei meir? Men, nei. Spenninga er over for i dag.
Klokka fem om morgonen blir vi slupne over brua som skil oss frå trappene til inkariket. Så startar syrefesten.
Turisthovudstaden
Peru har rundt 400 kjende varme kjelder, og flaks for oss så ligg ei av dei fem minuttar køyretur frå campen den tredje kvelden. For fem peruanske sol, rundt tolv norske kroner, får vi senke våre gnagsårherja føter og møre musklar ned i det varme vatnet. Stjernene kikar fram ei etter ei, og månen er nesten full.
Aguas Calientes, varmt vatn, er også namnet på den siste landsbyen før Machu Picchu.
Medan mange tek buss og tog for å komme seg til landsbyen under Inka-ruinane, er det nok av dei som oss, som vel å traske langs jernbaneskinnene til Aguas Calientes. Den siste etappen tek oss gjennom ein dal der fjellveggane er så bratte at dei nesten veltar innover. Vi kan heile tida sjå dei spisse toppane som er baksida av Machu Picchu, og av og til rungar ei togfløyte i dei svarte berga.
Les også: Slik holder du varmen i teltet
Auguas Calientes er sjølve definisjonen på turistby, med restaurantar ogsouvenirsjapper på kvart hjørne. Den er også kjend under namnet Machu Picchu pueblo. Her er hotell nabo med hostel, og restaurantane reklamerer for ”betal for tre drinkar, få fire” for å kapre drikke- og betalingsvillige turistar. Vi er ingen av delene. Skal vi vere førstemann på Machu Picchu må vi opp i otta, og helst stille utan fire mojitos i blodet for å klatre dei siste høgdemeterane.
Syrefest på Machu Picchu
MACHU PICCHU: Huayna Picchu tårner over ruinane av inkaane sin tapte by. Byen vart truleg bygd rundt 1440, og står på Unesco si verdsarvliste over viktige kulturminne. Foto: Sigrid Skjerdal.
Klokka fem om morgonen blir vi slupne over brua som skil oss frå trappene til inkariket. Så startar syrefesten.
1000 trappetrinn og 500 høgdemeter seinare skuar vi ut over eit nesten folketomt Machu Picchu. Himmelen er lyserosa over dei spisse tindane som omkransar dalen. Murhusa er bygd med tysk presisjon, og vi gapar over vatnsystem, ofringsplassar og den massive jobben som må ha blitt lagt ned i det store byggverket. Machu Picchu, ”det gamle fjellet” på quechua, vakar over det heile. I front solar Waina Picchu, «det unge fjellet» seg i dei første morgonstrålane.
Vi pustar ut, tek bilda våre, og finn ein rolig plass på ein av terassane. Der legg vi oss ned i graset, og tek formiddagsluren til utsikta av eit av verdas sju underverk.
Salkantay Trek
REISA DIT: Oslo – Lima. Flykostnaden er på rundt 10.000,- og oppover. Reisetid frå 15-24 timar, varierer med prisen. Sjekk KLM som kan ha billige billettar og kort reisetid. Lima – Cusco: Fly: frå 69 USD med Peruvian Airlines. Reisetid rundt 1,5 timar. Buss: Frå 150 peruanske sol, rundt 350 NOK. Bussane er luksuriøse, med komfortable seter og TV. NB: hugs varme klede, bussane kan vere kalde! Reisetid: 22 timar.
RUTA: Salkantay Trek-turen startar på 2900 moh, går over Salkantay-passet på 4650 moh ned til Aguas Calientes på 2040 moh.
LENGDE: 60 kilometer
VARIGHET: Fem dagar (fire netter)
Vanskelegheitsgrad: Middels
BUDSJETT: Pris for tur inkludert mat, utstyr, transport, muldyr som bær sekkane og guide varierer frå 200-1000 USD. Dei beste prisane får du i Cusco når du møter opp sjølv, dei dyraste er å kjøpe på internett i forkant. Ver merksam på at selskapa kan ha varierande standard på utstyr og overnatting, og det er lurt å undersøke om dei som jobbar på turen har greie løn- og arbeidsforhold før du bestemmer deg for selskap. Sjekk også tripadvisor for å sjå tilbakemeldingar frå tidligare gjester. Det rimelegaste er å gjere turen sjølv. Det er tilrettelagt for turgåarar heile vegen, med campingområder, toalett og små kioskar med enkel snacks.
OVERNATTING: Cusco er utgangspunktet for alle turar som går til Machu Picchu. Byen er oppleves som ein miks gamle andinske tradisjonar og det moderne Peru, og ikkje minst eit mekka for turistar. Det kryr av marknader, restaurantar, museum og turoperatørar, og det er nok å finne på i dagane før og etter Machu Picchu-turen. Det er eit lass av hostel og hotell av ulik kvalitet: Her er nokre tips: For deg på budsjett: Ecopackers Cusco. Peisestove, inkludert frukost og alt frå sovesal med 18 pers til privatrom. Har også eige reisebyrå som gir ein grei pris på turane, men ver merksam på at du kan spare nokre dollar ved å gå direkte til selskapet som arrangerer turen. For deg med god råd: La Encantada. Dei har utsikt over byen, king size-senger og terassehagar, og kan passe til par eller venner som vil bruke litt meir enn den vanlege backpackeren på ferien sin. Prisar frå 212 sol/520 NOK, inkludert frukost.
